Şapsığlar veya Şapsuğlar

[Name_akardion]

Şapsığlar veya Şapsuğlar (Rusça: шапсуги; kendi dilinde: адыгэ, шапсыгъ, veya Adıgece: Şapsığ), Kuzey Kafkasya'nın yerli halklarından olan Adıgelere mensup topluluklardan biridir. Çoğunluğu, Krasnodar Kray’ın Tuapsinsky Bölgesi ve Soçi’nin Lazarevsky Kenti Bölgesinde ve Rusya Federasyonu’na bağlı Adıge Cumhuriyeti’nde yaşar.

Şapsığlar, Kuzey Kafkasya'da Karadeniz kıyısındaki en büyük gruplardan olan Adıgelerin bir parçasıdır. Jugba ve Şahe Irmağı arasındaki bir bölgede yaşarlar. Bu bölge asıl Şapsuğ veya Küçük Şapsuğ olarak adlandırılır. Kafkas Dağlarının kuzey eteklerinde Anthir, Abin, Afips, Bakan, Şips ve diğer akarsuların bulunduğu bölgeye ise Büyük Şapsuğ denir

Bazı verilere göre 1926’da Rusya’da 4 binin üzerinde Şapsuğ yaşıyordu. 2002 sayımına göre dağınık biçimde yaşayan Şapsığların toplam nüfusu 3.213’tür

Adıgece’nin bir diyalekti olan Şapsığca konuşurlar. Adıgece ise, Kafkas dillerinin Kuzeybatı Kafkas dilleri öbeğine bağlı bir dildir.

Şapsığlar Sünni Müslüman’dır. Pagan inanca sahipken Osmanlıların etkisiyle Müslüman olmuşlardır.

Şapsığlar, Kırım Hanlığı’na karşı savaşan Adıgeleri desteklediler. Kafkasya Savaşı’nda Çarlık Rusya’sının en radikal düşmanları arasında yer aldılar ve bu savaşta 1959 yılında Şeyh Şamil’e katıldılar. 1860 yılının hemen başında Meclis Şapsığların, Ubıhların ve Natuhayların birleşmesi kararını aldı. Savaştan yenilgiyle çıkılması ve Rus güçlerinin topraklarına girmesi üzerine, 1864’te Şapsığların ve Ubıhların çoğunluğu Osmanlı topraklarına göç etmek zorunda kaldı. Şapsığlar, Osmanlı ülkesinde Çerkeslerin arasında asimile oldular. Bu göçter sonra 2.000 kadar Şapsuğun Kafkasya’ya döndüğü tahmin edilir.

1924 yılında Sovyet yönetimi Şapsuğ Ulusal Bölgesi’ni kurdu. Tuapse kenti bu bölgenin yönetsel merkeziydi. 1945 yılında Şapsuğ Ulusal Bölgesi, Lazarevsky Rayonu ve Krasnodar Kray arasında bölündü. 1990 yılında Şapsığlar, Şapsuğ Ulusal Bölgesi’ni yeniden ilan ettiler, ancak bu bölge iki yıl sonra Rusya Federasyonu yönetimi tarafından lağvedildi.

Geleneksel Şapsuğ kültürü, Adıge kültürüyle benzerlik gösterir. Şapsığlar, tarım, sığır ve at yetiştiriciliğiyle uğraşırlar. İslam öncesinde Şapsığlar, Adıgelerin de tanrıları olan Şible (şimşek ve yıldırım tanrısı), Sozeresh (bereket tanrısı), Yemiş, Ahin ve Hakustaş gibi tanrılara tapıyorlardı.